Wie het eerste hoofdstuk van Mijn mannen van de Noorse Victoria Kielland leest, kan niet anders dan in absolute bewondering staan voor de manier waarop zij beschrijft hoe Brynhild, 'zeventien jaar en gloeiend', haar seksualiteit ontdekt en opgaat in de extase met de erfgenaam van de rijke Noorse familie waar zij in 1876 als dienstmeisje werkt. Elke haarscherp geformuleerde zin siddert van de lust en de begeerte. Die gulzige ontdekking van wat zij aanvoelt als pure passie, loopt fout af. Even later zit ze op de boot naar Amerika en gaat ze haar oudere zus achterna. Daar zal zij andere mannen ontmoeten, trouwen, kinderen krijgen en het noodlot ondergaan, onder meer wanneer haar huis afbrandt. En daar zal zij ook beginnen te moorden.

Kielland (37) noemt haar tweede roman haast achteloos een 'literaire fantasie' die ze losjes baseerde op het leven van Belle Gunness (1859-1908), die minstens vijftien en wellicht meer dan veertig mensen vermoordde. Daar waren een paar echtgenoten bij, mannen die ze had leren kennen via contactadvertenties maar ook kinderen en minstens twee vrouwen. Ze werd nooit formeel aangeklaagd en hoe ze stierf is onduidelijk. Ze zou zijn omgekomen bij een brand, maar velen vermoeden dat ze die in scène zette, want de teruggevonden menselijke resten leken niet die van de forse vrouw die Belle was. In ieder ­geval werd ze daarna nooit meer gezien.

Zoektocht

Mijn mannen is allesbehalve klassieke true ­crime over een notoire seriemoordenaar. Kielland vertelt het verhaal niet rechtlijnig en wil zeker geen literaire journalistiek bedrijven. Ze focust volledig op de innerlijke leef­wereld van Belle, zoals het hoofdpersonage zich laat noemen wanneer ze in de VS aankomt. Mijn mannen is vooral een diepgravende zoektocht naar de manier waarop Belles ideeën zich vormden, gevoed door haar ervaringen en wat er van haar als vrouw, echtgenote en moeder werd verwacht in de harde pionierswereld waarin ze overeind probeerde te blijven en waarin vooral met de Bijbel gezwaaid werd als leidraad voor een zuinig leven. De buitenwereld mag dan denken dat zij een kille moordenares was die mannen in de val lokte om bijvoorbeeld het verzekeringsgeld op te strijken, waar Kielland vooral op focust is de vraag waarom het zo spookt in haar brein. 'Wat voor een mens ben jij?', vraagt Belle zichzelf vaak angstvallig af. In zinderend proza, dat in ­lange alinea's beschrijft hoe Belle worstelt met alle verwarrende gevoelens, luidt de ­centrale vraag of je kan doden uit liefde, want: 'Wie liefheeft met heel zijn wezen, zal de ­liefde nooit overleven.'

Een roman moet geen eenduidige antwoorden geven op complexe vragen. Wat deze rijke en aangrijpende roman wel doet, is zo diep mogelijk proberen te komen bij de kern van een mens die worstelt met wat zij de wereld en zichzelf aandoet. Mijn mannen is een literaire prestatie van het hoogste niveau.

Vertaald door Michal van Zelm, Oevers, 204 blz., 21 €. Oorspr. titel: 'Mine Menn'.

Verberg tekst

Een op waarheid gebaseerde psychologische roman over Belle Gunness, Amerika’s eerste vrouwelijke seriemoordenaar. Zij emigreerde, toen nog Brynhild geheten, eind negentiende eeuw van Noorwegen naar Amerika. Na haar dood werd zij verdacht van ten minste veertien moorden, nadat de lichamen om en nabij haar huis in La Porte, Indiana, werden gevonden. Victoria Kielland schetst een portret van een gebroken geest, over teleurstellingen en afgronden, over wie mag leven en sterven. In talige stijl geschreven. Met name geschikt voor een literaire lezersgroep.Victoria Kielland (1985) is een Noorse auteur. In 2022 won zij de Dobloug-prijs, voor Zweedse en Noorse schrijvers met literair onderscheidend werk.